Η τελευταία εποχή των παγετώνων τέλειωσε περίπου πριν από 11.000 χρόνια, όταν αποσύρθηκαν και τα τελευταία τους υπολείμματα από το βόρειο ημισφαίριο.
Το παγοκάλυμα παρέμεινε στις υψηλότερες κορυφές των βουνών και στις αρκτικές περιοχές της Ευρώπης, Ασίας και Αμερικής. Οι διαδικασίες που διαδραματίστηκαν αυτά τα χρόνια στην ατμόσφαιρα, διαμόρφωσαν τις κλιματικές συνθήκες. Από το 9.000 π.Χ. έχουν σημειωθεί και μελετηθεί πολλές κλιματικές αλλαγές με παγκόσμια επιρροή. Για να το πούμε καλύτερα, σημειώθηκαν περίοδοι που η γη άλλοτε είχε σχετικά υψηλότερες από το συνηθισμένο θερμοκρασίες, ενώ άλλοτε χαμηλότερες.
Από τις πιο γνωστές περιόδους της κλιματικής ιστορίας, είναι η Ελληνορωμαϊκή και η εποχή του Μεσαίωνα. Η ελληνορωμαϊκή περίοδος (~500 π.Χ. – 313 μ.Χ. ή 476 μ.Χ.) , μια περίοδος με θερμό κλίμα που περιλαμβάνει την ακμή και την παρακμή δύο σπουδαίων πολιτισμών, του Ελληνικού και του Ρωμαϊκού και η Μεσαιωνική ή εποχή των σκοτεινών χρόνων μέχρι περίπου το 900 μ.Χ., εποχή που σημαδεύτηκε από τις μεγάλες μετακινήσεις των πληθυσμών και νομαδικών φυλών από την Ανατολή. Οι κλιματικές και θερμοκρασιακές αυτές συνθήκες επηρέασαν σε σοβαρό βαθμό και συνέβαλαν στην πολιτιστική, κοινωνική, ακόμα και πολιτική, ιστορία της ανθρωπότητας. Η «εποχή των μικρών παγετώνων» (1300- 1850 μ.Χ.) είναι μια σχετικά ψυχρή περίοδος στο Βόρειο ημισφαίριο.
Έχει μείνει στην ζωή σαν η εποχή των μεγάλων εξερευνήσεων, των μεγάλων ανακαλύψεων, της έναρξης της βιομηχανικής επανάστασης, αλλά και του χρυσού αιώνα της δυτικοευρωπαϊκής τέχνης. Η σημερινή εποχή, που κατά πολλούς αρχίζει το 1850 μ.Χ., είναι μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την εντατική καύση ορυκτών καυσίμων, άνθρακα και πετρελαίου. Η επιστημονική πρόοδος της εποχής αυτής συνοδεύτηκε από την συστηματική καταγραφή των κλιματικών και μετεωρολογικών δεδομένων και την μελέτη των στοιχείων της ατμόσφαιρας. Τα αποτελέσματα της συστηματικής καταγραφής είναι αποκαλυπτικά. Έχουμε συνεχή αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και συνεχή άνοδο της συγκέντρωσης των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, ιδιαίτερα μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Αφού κατά την περίοδο αυτή δεν έχει σημειωθεί καμιά σημαντική ηφαιστειακή δραστηριότητα με παγκόσμια επιρροή, ούτε, βέβαια, έχει αλλάξει ο άξονας περιστροφής της γης, τότε η αύξηση της θερμοκρασίας οφείλεται αποκλειστικά στον μόνο παράγοντα που αυξάνει, δηλαδή την αύξηση της συγκέντρωσης στην ατμόσφαιρα των αερίων του θερμοκηπίου, τεκμηριώνοντας έτσι την ανθρωπογενή αιτία της παρούσης κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με την IPCC ο ανθρωπογενής παράγων ευθύνεται κατά 90% περίπου για την όξυνση της κλιματικής αλλαγής. Παρά την άρνηση κάποιων νεοσυντηρητικών κύκλων, μεταξύ των οποίων και ο πρόεδρος των ΗΠΑ κ. Τραμπ, η κλιματική αλλαγή βρίσκεται εδώ και συμβαίνει τώρα.
Όπως προειδοποιούν πολλοί επιστήμονες οι συνέπειες της υπερθέρμανσης της γης, που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή θα είναι καταστροφικές για την ανθρωπότητα. Μείωση της βιοποικιλότητας, μείωση της απόδοσης των καλλιεργειών, ερημοποίηση εδαφών σε μεγάλες περιοχές, αλλαγή των μετεωρολογικών συνθηκών, εκτεταμένες καταστροφικές δασικές πυρκαγιές αύξηση της σφοδρότητας και συχνότητας ακραίων καιρικών φαινομένων, μείωση των πάγων της Αρκτικής και της Ανταρκτικής, δημιουργία του μεγαλύτερου προσφυγικού κύματος, περιβαλλοντικών προσφύγων αυτήν την φορά και πολλά άλλα, που έχουν, ή δεν έχουν προβλεφθεί. Μπορεί φαινομενικά, για παράδειγμα οι αλλαγές των μουσώνων της Ινδίας ή το λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας να μην μας επηρεάζουν άμεσα, αλλά οι έμμεσες και οι άμεσες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, σε όλους τους τομείς ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, γίνονται καθημερινά εμφανείς. Κατά την διάρκεια του έντονου καύσωνα που έπληξε την Δυτική Ευρώπη τον Ιούλιο του 2019, όταν για παράδειγμα η Γαλλία και το Βέλγιο γνώρισαν θερμοκρασίες ρεκόρ με 41 βαθμούς Κελσίου, η κλιματική αλλαγή έδωσε σημάδια.
Τα σημάδια αυτά είναι εμφανή ακόμα και για τους πιο αδαείς . Δασικές πυρκαγιές για μια ακόμη φορά στη Σουηδία και πρωτοφανείς πυρκαγιές στην Γροιλανδία και την Σιβηρία. Πυρηνικοί αντιδραστήρες της Γαλλίας έκλεισαν, γιατί η εξωτερική θερμοκρασία που ξεπέρασε τους 41 βαθμούς Κελσίου, εμπόδιζε το νερό ψύξης τους να εγγυηθεί την ασφάλεια λειτουργίας τους. Στην άλλη πλευρά της Μάγχης αναγκάστηκαν να μειώσουν την ταχύτητα των σιδηροδρομικών συρμών σε μια προσπάθεια να αποφευχθούν ατυχήματα από την διαστολή των σιδηροδρομικών γραμμών. Δυστυχώς, όπως διερωτώνται πολλοί επιστήμονες, οι ακραίες αυτές καταστροφές τείνουν να μετατραπούν σε μια νέα καταστροφική κανονικότητα και με τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις. Η ανθρωπότητα μπορεί να βγει από μια τέτοια δίνη;
Η απάντηση είναι ότι χρειάζεται πλέον η λήψη αναγκαίων μέτρων, όσο περίπλοκα και αν είναι αυτά, χωρίς άλλη καθυστέρηση. Απαιτείται διεθνής συνεργασία και προετοιμασία για το Μέλλον, σχεδιασμός με βάση τα νέα δεδομένα για την μείωση των συνεπειών και την προσαρμογή στην νέα πραγματικότητα. Η ΕΕ έχει θέσει συγκεκριμένους στόχους για την κλιματικά «ουδέτερη» Ευρώπη το 2050, η δε Ελλάδα έχει εκπονήσει από το 2016 Σχέδιο Προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και πρόσφατα απέκτησε Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Χαρά Καφαντάρη,
Βουλευτής ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Δυτικού Τομέα Αθήνας,
αναπληρώτρια Τομεάρχης Περιβάλλοντος.